سلسله مطالب در مورد گنبد نمکی(تکتونیک و منشا حوضه های تبخیری )

 "حوضه ای موازی حوضه های بعدی تتیس در حاشیه گندوانا که به اندازه کافی طویل, وسیع و کم عمق بوده است تا توالی چرخه ای زیرین سازند هرمز را در خود جای دهد."
  
   ب- حوضه راور :
   در اردویسین تا دونین میانی (450 میلیون سال قبل) اقیانوس پالئوتتیس در البرز باز شد و سپس از اواخر پرمین اتصال ایران مرکزی با البرز آغاز شد و بنابراین در تریاس بالایی نئوتتیس باز شد. در طول ژوراسیک تا کرتاسه پایانی 170) میلیون سال قبل) نئوتتیس در بین ایران مرکزی و عربستان وجود داشت اما فرورانش آغاز شد. سرانجام با باز شدن دریای سرخ ، زاگرس شکل گرفت و سپس عربستان به ایران مرکزی متصل شد (تالبوت و علوی, 1996). بنابراین حوضه راور در ایران مرکزی از نظر تکتونیکی پایدار بوده است (یک حوضه درون قاره ای) و در تمام فانروزوئیک رسوبات تبخیری در آن نهشته شده است.
  
   پ- جنوب کمربند البرز:
   علوی (1991 و 1992) معتقد است که جهت حرکت در البرز از شمال به جنوب است به طوری که حوضه های پیش بوم (Mial, 1991) در جنوب البرز در مقابل راندگی ها و ورقه های تراست تشکیل شده است. یکی از ویژگی های حوضه های پیش بوم در آب و هوای گرم و خشک توالی های عظیم تبخیری است .(Force et all, 1991) فعالیت های تکتونیکی و تکامل حوضه ها با فاز های کوه زایی آلپی در ارتباط است, بنابراین هیچ شواهدی از رسوبگذاری تبخیری تا قبل از ائوسن مشاهده نمی شود. طی فرآیند چین خوردگی وگسلش در حوضه فورلند طاقدیس های بی شماری شکل گرفته است و همه گنبد ها و ساختمان های نمکی در ارتباط با این چین خوردگی ها هستند ، مانند حوضه فورلند کویر بزرگ.
  
   ت- حوضه های عهد حاضر:
   پهنه های نمکی در حوضه فورلند کویر بزرگ و حوضه درون قاره ای راور و پهنه های نمکی در حوضه های جلوی قوس از قبیل حوضه سیرجان مهمترین حوضه های عهد حاضر برای رسوبگذاری نمک ها است.

سلسله مطالب در مورد گنبد نمکی(پدیده دگرگونی در گنبدهای نمکی)

پدیده دگرگونی در گنبدهای نمکی



,

سلسله مطالب در مورد گنبد نمکی(شرحی بر دریاچه های نمکی موقت ( پلایاها ) )

  بخشهای مختلف سطح یک پلایا
  تمام یا بخشی از سطح یک پلایا در فصول پر باران معمولاً بصورت دریاچه های کم ژرفا است که بطور مداوم یا موقت پوشیده از آب می باشد، یعنی در مواقع خشک که سطح آب زیرزمینی در حدود 30 تا 100 سانتی متری از کف پلایا است ، بعد از بارندگی سطح آب زیرزمینی بالا آمده و در نقاط پست تر پلایا دریاچه های کم ژرفا را پدید می آورد. در آب و هوای معمولی و کم باران پلایا از نظر شکل سطحی از حاشیه به مرکز ، از مخروط افکنه های حاشیه ، پهنه های رسی ، منطقه مرطوب(wet zone )و مرداب ، پوسته نمکی(salt crust )و دریاچه های فصلی تشکیل شده است.
  مسائل هیدرولوژیکی ، تغییرات آب و هوایی ، وضعیت زمین شناسی سنگ های اطراف و سنگ بستر( bed rock )کنترل کننده شرایط حاکم بر پلایا است ، بطوری که عمدتاً دو عامل سطح آب زیرزمین و مقدار کانی های محلول در آن که توسط میزان بارندگی ها کنترل می شوند ، سبب زوناسیون یا منطقه بندی موجود در پلایا گردیده است . زونهای مخروط افکنه و پهنه های رسی که در حواشی پلایا است از قوانین رسوب گذاری در دشت ها تبعیت میکند ( یعنی دانه بندی از حاشیه به داخل دشت ریزتر می شود ) . سطح آب زیرزمینی در مناطق دامنه ای مخروط افکنه پائین است و به سمت پهنه های رسی به تدریج به سطح زمین نزدیکتر شده و در زون مرطوب سطح آب زیر زمینی با سطح زمین تلاقی میکند و زون مرطوب باتلاقی را بوجود می آورد.
  زون پوسته نمکی ( که اغلب از یک لایه کلر ورسدیم تشکیل شده) در واقع توده شورابه دریاچه ای است که به دلیل اشباع بودن از املاح ( کلرور سدیم ) و تبخیر بالا ، بصورت یک لایه سخت نمک در سطح است . آب زیر زمینی در پوسته نمک تشکیل سفره آب زیر زمینی فوقانی ( بصورت شورابه اشباع در خلل و فرج بین بلوری) را در پلایا میدهد که به آن شورابه بین کریستالی(Intercrystalline brine )گفته میشود.
  دریاچه های کم ژرفا و فصلی در بعضی مناطق پلایا در صورتی بوجود می آید که سطح ایستایی شورابه زیرزمینی بعد از بارندگی ها بالا بیاید.
  ترکیب نمکهای جامد و محلول در شورابه پلایاها ، تحت تاثیر جنس سنگ های حوضه آب ریز قرار داشته و با توجه به میزان حلالیت و درجه اشباع خود سبب تشکیل منطقه بندی( Zonation )ترکیبی در پلایاها می شود ، نمونه جالب از این نوع پلایاها ، دریاچه سیرلز(serles )کالیفرنیا است که ذخایر املاح تبخیری در آن بصورت لایه های نمک جامد است . در سر تا سر ایران بیش از 60 پلایا(دریاچه های نمک خشک یا فصلی ) گسترش دارد که کویر دریاچه قم ، کویر بزرگ ، مرداب گاوخونی و پلایاهای ابرقو از آن جمله است . در بسیاری از پلایاها منطقه بندی خاصی در چگونگی انتشار کانی های تبخیری از مرکز به طرف حواشی پلایا وجود دارد.

,,