گیاهان دارویی و طب سنتی 2

 

 

پونه

پونه از خانوادهنعناعاست و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است.

به علاوه در اعضاى این گیاه مقدارى تانن، مواد رزینى و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است.

گیاه پونه در فصل گرما می روید، اما سایه روشن را بهتر می‏ تواند تحمل کند.

این گیاه در خاک‏ های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می ‏کند.

کاربردهای پونه

با گیاه پونه می توان یک دم کرده ی گیاهی فوق‏ العاده تهیه نمود. برای تهیه ‏ی یک فنجان دم کرده ی این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه ی تازه و یا یک قاشق چای خوری برگ پونه خشک شده را در چای صاف کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت 10 دقیقه دم بکشد و رنگ چای در بیاید. اگر دوست داشتید می ‏توانید آن را کمی شیرین کنید.

برگ‏ ها و گل‏ های پونه و همچنین ساقه‏ های آن می توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری ازآنتی بیوتیک‏ هاباشند. این گیاه همچنین بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز می‏ باشد.

از دم کرده‏ی این گیاه برای درمانسرماخوردگی، زکام،سردردها،مشکلات گوارشی، کم کردنتبخفیف، تسکینگلودردو برای بهبودنفخ شکم، حالتتهوع،دردهای قاعدگیوبی ‏خوابیاستفاده می شود.

پونه را به عنوان تحریک کننده تولیدصفرانیز می‏ شناسند.

تزریق عصاره ‏ی پونه به موش‏ های آزمایشگاهی نشان داد که این گیاه دارای خواص آرام بخشی خوبی است.

عصاره‏ ی پونه دارای خاصیت تسکین دهنده‏ ی درد نیز می ‏باشد.

در محیط آزمایشگاه دیده شد که عصاره‏ ی پونه در مقابل ویروستب‏ خال، ویروسآنفلوآنزا، بیماری نیوکاسل و ویروس‏های مختلف دیگر فعال است.

فواید پونه:

پونه برای مقابله با بیماری‏های زیر سودمند است:

-حالت تهوع و استفراغ

- مشکلات و ناراحتی ‏های گوارشی به طوری که ازترش کردن معدهجلوگیری می ‌کند و برای هضم غذا و برطرف کردنسکسکهمفید است.

- سرماخوردگی، آنفلوآنزا،آسم

-سرفهوسیاه سرفه

-گرفتگی بینی

- با توجه به خواص ضدمیکروبی که در عصاره و اسانس پونه وجود دارد، می ‌توان از این فرآورده‌ها به عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی بیوتیک‌ ها استفاده کرد.

مقدار مصرف:

دم کرده ی پونه از ترکیب یک لیوان آب جوش با 2 گرم برگ خشک شده‏ ی پونه که به مدت 5 تا 10 دقیقه دم کشیده و صاف شده حاصل می ‏شود.

این دم کرده به طور معمول 2 تا 3 فنجان در روز استفاده می ‏شود و محدودیتی در طول درمان وجود ندارد.

مریم مرادیان نیری – کارشناس تغذیه تبیان

 

 

خواص هل؛ دانه معطر

Cardamom

هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می روید . وطن آن هندوستان می باشد و حدود 80 درصد هل مصرفی دنیا از هندوستان تامین می شود.

نام علمی این گیاه Elettaria cardamomum است.

میوه ی هل، بیضی شکل و به رنگ های زرد، سبز یا سیاه است. دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود دارد که به عنوانادویهو برای خوشبو کردننوشیدنی هاو غذاها به مصرف می رسد.

عطر خوش و اثر گرمابخش واشتهاآورهل، این دانه را به یکی از بهترین طعم دهنده ها برای انواع نوشیدنی،دسروشیرینیتبدیل می سازد. در هندوستان، خاورمیانه، اروپا و آمریکای لاتین، این ادویه روغنی برایتهیه انواع نان، کیک و شیرینی ها و همچنینچایوقهوهبه کار می رود.

در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل کوبیده یا آسیاب شده استفاده می شود.

خواص درمانی:

هلاز نظر طب قدیم ایرانگرم و خشک است.

جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواندبوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.

دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.

هل اشتها را تحریک می کند و عملهضم غذارا بهبود می بخشد.

نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، بادنفخ، حالتتهوعو بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.

یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.

دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.

هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند،اضطرابو نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.

هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمانشب ادراری کودکانمفید است.

دیگر خواص هل عبارتند از:

- تقویت کندهقلباست.

- بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد.

- تقویت کننده بدن است.

- ادرار آور است.

-قاعدگیرا باز می کند.

-زخم های دهانرا برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان قرقره کنید.

- خوشبو کننده دهان است.

- برای تسکیندرد گوش، گرد هل را در گوش بریزید.

-تبرا پایین می آورد.

- معالجسرماخوردگیاست.

- برای تسکین دردروماتیسممفید است.

- ضد مسمومیت است.

- برای رفعبیماری های چشممفید است.

تهیه دم کرده هل:

مقدار 30 گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و بنوشید. هل را همچنین می توان موقع دم کردن چای، به آن اضافه کرد.

تهیه یک دم کرده دارویی با هل:

برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، 4 عدد دانه هل را همراه با 4 عدد دانه فلفل سیاه، 4عدد دانه میخک، یک قطعهدارچیننکوبیده و چند حلقه نازکزنجبیلتازه در 600 میلی لیتر آب بریزید. آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد.

دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمیشیریاعسلبنوشید.

نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برایسرفهو سرماخوردگی است.

مضرات مصرف زیاد هل:

مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است. برای رفع این مشکل، آن را باید با کتیرا خورد.

منابع:

دانشنامه رشد

روزنامه شرق-سپیده سلیمی

مروری بر خواص هل

یکی از چاشنی‌های معطر مورد استفاده در بعضی از غذاها، نان‌ها،شیرینی‌ها و به‌خصوصمرباها، هل است.

البته در مقام مقایسه، هندی‌ها و پاکستانی‌ها بیشترین مصرف‌ کننده‌های هل در جهان هستند.

شاید جالب باشد بدانید هل، میوه گیاهی از تیرهزنجبیل‌هاست و  انواع مختلف آن شامل هل سیاه، هل سفید و هل سبز است که نوع سبز آن عطر تندتری دارد.

در ایران بیشتر از هل سبز استفاده می کنند.(تصویر اول هل سبز، تصویر دوم هل سیاه و تصویر سوم هل سفید را نشان می دهد).

فواید هل:

- دانه هل تقویت‌کنندهمعده،ضد نفخو بادشکن است؛ در ضمن به هضم غذا نیز کمک می ‌کند.

- از هل به عنوان دارو برای معالجهسرفه،سرماخوردگیوتباستفاده می ‌کنند.

- در صورتی کهعرق بدبویی دارید یا دهان شما بوی خوبی نمی ‌دهد، 6 گرم  هل را( با غلافش) به‌ صورت چای دم کنید و در طول یک روز به مرور بنوشید.

- برایدرمان استفراغ و تهوعنیز توصیه می ‌شود، مقداری دم کرده هل مصرف کنید.

- هل تقویت ‌کنندهقلبو اعصاب نیز است، ولی می‌ گویند مصرف زیاد آن هم تپش قلب را افزایش می ‌دهد و هم برای بیماری‌های روده و ریه مفید نیست.

- مصرف هل برای رفعسردردو کاهش حملاتبیماری صرعنیز توصیه می ‌شود.

نکته:

برای عطرآگین کردن غذا، شیرینی یا مربا، حتما لازم نیست غلاف آن را باز کرده و دانه‌های سیاه رنگ هل را مورد استفاده قرار دهید، بلکه میوه هل با همان غلاف نیز به ‌اندازه کافی غذاها را خوش طعم می ‌کند؛ مگر آنکه طعم جویدن دانه‌های هل در دهانتان را دوست داشته باشید.

علاوه بر این، بعضی‌ها هنگام دم کردنچای، چند دانه هل یا یک عدد میوه هل را در قوری می ‌اندازند و همراه با چای، آن را دم می‌ کنند.  این چای، هم خوش‌طعم‌تر می‌ شود و هم خاصیت درمانی دارد.

روزنامه همشهری

 

 

دارچین

خواص دارچین چیست؟

دارچین، پوست گروهی از درختان می باشد. دارچین امروزه در هر فروشگاهی یافت می شود. این ماده اکثرا به عنوان چاشنی و برای مزه دارکردن غذاها به کار می رود.

دارچین اولین بار در سریلانکا یافت شد و بعد از آن، تمام دنیا این چاشنی را شناختند و برای طعم بهتر غذاها استفاده کردند.

دارچین و تغذیه

آیا شما می دانید یک قاشق چای خوری دارچین، حاوی 28 میلی گرمکلسیم، 1 میلی گرمآهن ، 1 گرمفیبرو مقدار زیادی ویتامین هایCوKو منگنز است.

همچنین مقدار 2/1 گرم کربوهیدرات دارد.

فواید دارچین

دارچین جزو آن دسته از داروهایی است که در قدیم استفاده می شد. این داروی قدیمی برای اختلالات گوارشی از قبیل سوء هاضمه، نفخ معده، دردهای معده واسهالبه کار می رفت.

امروزه مشخص شده که دارچین، غیر از درمان اختلالات گوارشی، برای آرامش و جلوگیری ازعصبانیتو رفتارهای ناخوشایند و همینطور برای استشمام بهتر به کار می رود. همچنین برای جلوگیری از فساد غذا و فساد میکروبی استفاده می شود.

یکی دیگر از فواید دارچین که نیاز به توجه بیشتر دارد، اثر این چاشنی بر قند وکلسترول خونمی باشد.

اثر دارچین در بهبودی بیماری دیابت نوع 2 و همینطور عدم تحمل انسولین :

تحقیقات حاکی از آن است که افرادی که روزانه 2/1 قاشق چای خوری دارچین استفاده می کنند، قند خونشان کنترل می شود، عدم تحمل به انسولین در آنها بهبود می یابد، از اضافه وزن مصون می مانند و همینطور احتمال پیدایش بیماری قلبی در این افراد پایین می آید.

متخصصان به این نتیجه رسیده اند که دارچین همانگونه که بیماریدیابترا کنترل می کند، به همان اندازه بر روی کلسترول خوب و LDL (کلسترول بد) اثر می گذارد.

خطرات استفاده زیاد دارچین

افرادی کهآلرژیدارند، نباید از مصرف دارچین در غذاهای خود پرهیز کنند، زیرا دارچین موجب تشدید آلرژی نمی شود. اما این نکته را فراموش نکنید که اگر شما بسیار زیاد از دارچین استفاده کنید، باید اثرات بد آن را بپذیرید.

اثرات مضر مصرف زیاد دارچین عبارت است از: التهاب یا ورم کردن پوست، زخم ها و ترک های گوشه دهان و همینطورسوزش معده.

دارچین ازلخته شدن خونجلوگیری می کند، اما زیادی آن در خون باعث بروز مشکلات خونی و گردش خون می شود، به خصوص اگر با داروهایی که موجب رقیق شدن خون می شود(مانند آسپیرین) مصرف شود، مشکلات را دو برابر می کند.

شما خواننده محترم می توانید دارچین را در چای یاقهوهخود بریزید یا روی ماست بپاشید و یا با پنیر نوش جان کنید و به طور کلی می توان صدها ماده غذایی را با دارچین طعم دار کرد،مثلحلیم ،شله زرد،خورش قیمهو... .

امیدوارم شما از همین امروز برای سلامتی خود قدم بردارید و از نعمات بی شمار خداوند بهترین استفاده را کنید.

مریم سجادپور- کارشناس تغذیه

خواص دارچین

Cinnamon

دارچین درختی است کوچک، همیشه سبز، به ارتفاع 5 تا 7 متر که از تمام قسمت های آن بویی مطبوع استشمام می شود.

گل های آن در فاصله ماه های بهمن تا اوایل فروردین ظاهر می شود. برگ این درخت سبز تیره و دارای گل هایی به رنگ سفید است.

نام علمی این گیاه Cinnamomum zeylanicum می‌باشد.

اسانس دارچین که تنها قسمت مهم دارچین است به مقدار یک درصد در پوست درخت مذکور وجود دارد و از تقطیر آن با آب نیز حاصل می‌شود.

این اسانس در صورت تازه بودن به رنگ زرد روشن است، ولی به مرور زمان و به علت اکسیده شدن به رنگ های زرد طلایی و سپس قهوه‌ای مایل به قرمز درمی‌آید.

دارچین اولین بار در سری‌لانکا یافت شد و بعد از آن، تمام دنیا این چاشنی را شناختند و برای طعم بهتر غذاها استفاده کردند.

یک قاشق چای خوری دارچین، حاوی 28 میلی گرمکلسیم، 1 میلی گرمآهنو بیشتر از 1 گرمفیبرو مقدار زیادی ویتامین هایCوKو منگنز است. همچنین مقدار 2/1 گرمکربوهیدراتدارد.

دارچین بومی سری‌لانکا و جنوب هند است و پوست درختچه آن کاربرد فراوانی به عنوان ادویه دارد.

برای تهیه دارچین، پوست این درختچه را جدا کرده و معمولا پودر می کنند و در غذا یاچایاز آن استفاده می کنند.

خواص درمانی:

دارچین رمز جوانی است و مصرف روزانه آن انسان را سالم نگه می دارد.

دارچین برای زیاد شدن و تجدید نیروی جنسی نیز به کار می رود. کلیه ها را گرم می کند، ضعفکمرو پاها را از بین می برد وکم خونیرا درمان می کند.

دارچین بهترین دارو برای دردهای عضلانی است. دارچین اثر آرام کنده و شاد کننده دارد و از بسیاری از داروهای آرام بخش بهتر است. در حقیقت می توان گفت دارچین، والیوم گیاهی است، زیرا در دارچین ماده ای به نام Cinnamodehyde وجود دارد که روی حیوانات و انسان اثر آرام بخش دارد.

اثر مهم دیگر دارچین پایین آوردنتبمی باشد و حتی امروزه دارچین را به صورت قرص و کپسول درآورده اند که بعنوان "تب بُر" به کار می رود. دارچینرگ هارا باز می کند و باعث بهبود گردش خون می شود.

یکی از خواص دارچین این است که باعث افزایش کارآیی هورمونانسولیندر بدن می شود و در نتیجه بدن نیاز کمتری به این هورمون برای کنترل قند خون پیدا می کند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت گزارش داده اند که مصرف یک قاشق چایخوری دارچین در روز تاثیر بسیار مثبتی بر قند خونشان داشته است.

همچنین برخی تحقیقات نشان دهنده تاثیر مثبت دارچین درکاهش فشار خونبوده است.

دارچین خاصیت عجیب دیگری دارد و آن تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری هاست و حتی می توان گفت که اثری مشابه پنی سیلین وآنتی بیوتیکدارد.

اگر حس کردید که ضعیف شده اید و ممکن است مریض شوید، چای دارچینی را فراموش نکنید و حتی اگر سرما خورده اید یا ضعف شدید دارید، چای دارچین بهترین داروست.

دارچین به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است و به عنوان تقویت کننده ی عمل هضم غذا و جریان گردش خون به کار می رود و از آن برای رفعسوءهاضمه، به ویژه در مواردی که بانفخهمراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده می شود.

همچنین به علت داشتن تانن در رفعاسهال، ضعف عمومی بدن وانعقاد خونمصرف می شود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار می رود.

یکی از دانشمندان انگلیسی در کتابی که قرن نهم تالیف نمود ادعا کرد که دارچین معده را تمیز و آرام و قوی می کند . بنابراین اگر ناراحتی معده دارید حتما از دارچین استفاده کنید.

دارچین علاوه براین همه خواص، طعم بسیار خوبی نیز دارد. برای اینکه بیشتر از طعم و خاصیت درمانی دارچین بهره ببرید، می توانید موقع دم کردن چای، مقداری از پوست آن را در داخل قوری بریزید تا همراه با چای دم بکشد.

تحقیقی درباره اثر دارچین بر نفخ معده:

با بررسی اثر دو گیاه دارچین و سیاه دانه بر روی نفخ معده، نتایجی که به دست آمد نشان داد 60 درصد افرادی که سیاه دانه، 90 درصد افرادی که مخلوط دارچین و سیاه دانه و 10درصد افرادی که دارچین استفاده کرده بودند، بهبود یافتند. از طرف دیگر درصد بهبود یافتگان با مصرف مخلوط دارچین و سیاه دانه، در زنان و مردان یکسان بود.

گردآوری و تدوین: نیره ولدخانی-کارشناس علوم تغذیه